Soest, Staringlaan
Als vuurstenen konden spreken. Steentijdonderzoek aan de Staringlaan in Soest
Sporen van prehistorische jagers-verzamelaars zijn zeldzaam in de Provincie Utrecht. Als ze gepaard gaan met duizenden stukjes vuursteen, en intact zijn gebleven onder een eeuwenoude bodem, spreken we met recht van een unieke vondst.Op een voormalig korfbalveldje aan de Staringlaan in Soest is woningbouw gepland. Dat dit veldje, midden in een woonwijk gelegen, het toneel werd van een groot Steentijdonderzoek kwam totaal onverwacht. De woningbouw was al jarenlang een controversieel onderwerp in Soest. Het vooraf uitgevoerde archeologisch onderzoek riep echter hoofdzakelijk positieve reacties op. In 2013 gaven enkele proefsleuven de eerste geheimen van het terrein prijs. Onder een recente akkerlaag en een middeleeuws stuifzandpakket met karrensporen lagen haardkuilen en stukjes vuursteen uit de Midden Steentijd (8800 – 4900 voor Chr.). Deze resten getuigen van de aanwezigheid van nomadische jager-verzamelaars. Eind 2015 is vervolgens een grootschalige opgraving uitgevoerd op het terrein. Als eerste stap werden over het gehele veld boringen gezet. Met deze boringen werd gekeken waar de vuursteenclusters (concentraties vuursteen die wijzen op een activiteit of kampement) zich precies bevonden. Deze plekken zijn opgegraven in vakjes van 50x50x5 cm. In totaal zijn er ongeveer 7500 van deze vakjes geschept, waarna de grond werd gezeefd. Wat overbleef waren ongeveer veertigduizend stuks vuursteen en enkele honderden stuks natuursteen: het enige gebruiksmateriaal van de rondtrekkende nomaden dat de tand des tijds heeft doorstaan. De uitwerking van de opgraving is nog in volle gang; de synthese is nog in wording. Duidelijk is inmiddels wel dat in Soest en omgeving circa 9000 jaar geleden groepjes jager-verzamelaars rondtrokken, die hier om de paar jaar – Nederland werd in die tijd alleen tijdens de warmere zomermaanden aangedaan – hun kampement opsloegen. Ze jaagden op wild, vingen vis in het nabijgelegen Eemdal en besteedden hun vrije uurtjes aan het maken van microlieten (kleine vuurstenen werktuigjes), zoals vuurstenen pijlpunten, schrabbers, boortjes en andere voorwerpen. Waarom de plek na de Midden Steentijd verlaten is, is onbekend. Het terrein is gedurende de Middeleeuwen volledig overstoven; het pakket stuifzand dekt de prehistorische vondsten af. Slechts enkele karrensporen in het stuifzand getuigen van menselijke aanwezigheid in de Late Middeleeuwen. Vervolgens bleef het lange tijd weer stil. Ook terwijl Soest in de 20ste eeuw langzaam groeide, bleef het sportveld aan de Staringlaan ongerept. In 2016 zal echter ook deze plek, die zolang ongerept bleef, iemands nieuwe thuis worden. Gelukkig hebben we binnenkort een mooi beeld over hoe het ‘thuis’ er duizenden jaren geleden heeft uitgezien.
Milo Verhamme, Regio-archeoloog, Centrum voor Archeologie Amersfoort
Afbeelding 1: één van de opgravingsputten met de vakjes tijdens de goed bezochte open-dag (foto Milo Verhamme)
Afbeelding 2: selectie van de diverse vuurstenen microlieten (foto Centrum voor Archeologie Amersfoort)