Huis & Haard

Heb je er ooit bij stilgestaan, hoeveel spullen je in huis hebt? En hoeveel je daarvan iedere dag weggooit? Vroeger hadden de mensen minder in hun kasten, in hun keuken en op hun tafel, maar ze zorgden toch nog voor veel afval. Veel daarvan is verbrand of verteerd, maar veel andere restanten van vroegere huishoudens vinden we terug in kuilen, sloten en putten.

Kruidenkoker

Deze vondst (v25.249) uit de Romeinse tijd lijkt misschien niks bijzonders: een afgebroken schapenbot, een zwart propje en een verzameling kleine korrels. Maar schijn bedriegt, het geheel is namelijk in meerdere opzichten uniek te noemen. Om te beginnen met het bot: sporen op de beide uiteinden laten zien dat het bewust is bewerkt, wat ook blijkt uit het feit dat het is uitgehold. Door natuurwetenschappelijk onderzoek weten we dat het propje waarmee één van de uiteinden is afgesloten is gemaakt van berkenteer. Daarmee is het de eerste aanwijzing voor het gebruik van dit materiaal in Nederland in de Romeinse tijd. De kleine korrels zijn zaden van bilzekruid, een plant die regelmatig voorkomt op archeologische vindplaatsen. De zaden kwamen tevoorschijn bij het schoonmaken van het bot, toen de prop uit de opening losraakte. Historische bronnen uit de Griekse en Romeinse oudheid, en ook de middeleeuwen, maken melding van de geneeskrachtige, hallucinerende en ook giftige uitwerkingen van bilzekruid. Maar omdat de plant regelmatig van nature voorkomt in de omgeving van waar mensen wonen en akkeren is het bijna nooit mogelijk om aan te tonen dat bilzekruid ook daadwerkelijk doelbewust werd gebruikt als medicijn. Juist daarom is deze gecombineerde vondst zo uniek, want het bot werd zeer waarschijnlijk gebruikt als kokertje om het bilzekruid in op te bergen. Dat laat zien dat iemand in de Romeinse tijd het graag wilde bewaren. Daarmee behoort het tot een handvol vondsten in Europa die het bewuste gebruik van bilzekruid bevestigd.