Leger & Soldaten

De Duitse soldaten die op vliegbasis Soesterberg gelegerd waren, verloren wel eens iets van hun uitrusting en persoonlijke bezittingen. Onderdelen van uniform en wapens raakten kwijt, oud materiaal werd weggegooid of vergeten. Ook deze soldatenspullen vinden de archeologen terug in de bodem.

 

Geef je geld, krijg een speld

Je hebt vast wel eens meegemaakt dat een collecte voor een goed doel even niet uitkwam. Maar wat als je eigenlijk geen keus hebt om te doneren? Onder het nationaal socialisme werd in Duitsland onder andere geld opgehaald voor het Winterhilfswerk, een goed doel om arme mensen de winter door te helpen. Het was makkelijk te zien wie wel of niet een donatie deed, want je kreeg er een kleinigheidje voor. Meestal was dit een speldje, de zogenaamde Spendenabzeichen. De collectes waren vaak wekelijks en iedere keer werd er een nieuw ontwerp speldje uitgedeeld. Ze werden gemaakt van allerlei materialen en met uiteenlopende afbeeldingen en waren daarmee voor sommige mensen aantrekkelijke verzamelobjecten. Maar de variatie maakte het ook makkelijk om te zien wie niet thuis had gegeven. Hoewel doneren officieel vrijwillig was, kwamen mensen soms in de problemen als ze het niet deden: ze konden bijvoorbeeld hun baan verliezen. In Nederland is in de oorlogsjaren geprobeerd een vergelijkbare Winterhulp-inzameling op te zetten. Maar degenen die eraan meededen, werden hier gezien als collaborateurs. Het opgehaalde geld werd waarschijnlijk deels ook echt gebruikt voor hulp, maar zeker in Duitsland ging op een gegeven moment een aanzienlijk deel naar de oorlogsmachine. Op vliegbasis Soesterberg zijn drie van zulke Spendeabzeichen gevonden. Ze waren hoogstwaarschijnlijk van soldaten. De linker twee (beide vondstnummer 108) zijn Duits en laten een salamander en een Tyr-rune in rood zien. Door de beperkte tijd waarin ze werden uitgedeeld kunnen we de speldjes heel nauwkeurig dateren. Die met de salamander is uitgedeeld op 2 en 3 maart 1940, de ander op 8 en 9 juni 1940. Het rechter speldje in de vorm van een molen (vondstnummer 15) is een exemplaar uit de eerste serie die in Nederland is uitgegeven op 29 en 30 november 1940. Het is van plastic en gaf oorspronkelijk licht in het donker.