Romeinen tegenover de Heuvelrug

In de eerste vier eeuwen van de jaartelling was Nederland ten zuiden van de grote rivieren deel van het Romeinse Rijk. De grens lag aan de Rijn, die toen nog niet bedijkt was en regelmatig een andere bedding koos. Ten noorden daarvan lag het land van Germaanse stammen, waar de Romeinen zich over het algemeen niet lieten zien. Zij verschansten zich in forten op de zuidelijke oever van de rivier.

Er zijn een paar uitzonderingen, waarbij het leger zich ook ten noorden van de rivier heeft begeven. De meest geheimzinnige vindplaats ligt bij Amerongen. Bij het winnen van zand in de uiterwaarden tussen die plaats en Elst – dus op de vroegere noordelijke oever – zijn verschillende voorwerpen met een militair karakter gevonden. Wanneer het Romeinse leger hier actief is geweest, en hoe lang, is jammer genoeg niet te zeggen. Een echte opgraving heeft nooit plaatsgevonden. De vondsten kunnen te maken hebben met een naburig fort dat op de zuidoever bij Maurik (provincie Gelderland) moet hebben gelegen en toen waarschijnlijk Mannaricium heette.

Doorboorde kleinigheden    

Iedere opgraving levert wel een handvol kleine voorwerpen op die buiten de gebruikelijke categorieën `aardewerk’, `werktuigen’ of `slachtafval’ vallen, die meestal het grootste volume aan vondsten vertegenwoordigen. Munten, sieraden, onderdelen van kleding of meubilair vullen maar een paar vondstzakjes. De vier voorwerpjes op de foto zijn afkomstig uit een zandwinningsput in de uiterwaarden bij Amerongen, waaruit vooral Romeins materiaal tevoorschijn is gekomen. De lichtblauwe (halve) glazen kraal rechtsonder is in ieder geval Romeins: een zogenaamde `meloenkraal’.  Zulke kralen werden aan snoeren of veters geregen die als versiering aan een paard werden gehangen. De andere drie voorwerpen worden als `spinschijfjes’ omschreven. Het versierde schijfje van been rechtsboven zou uit de Vroege Middeleeuwen kunnen dateren. Het exemplaar linksonder is niet cirkelvormig, wat het minder waarschijnlijk maakt dat het ooit voor het met de hand spinnen van een wollen draad is gebruikt.