Romeinen tegenover de Heuvelrug

In de eerste vier eeuwen van de jaartelling was Nederland ten zuiden van de grote rivieren deel van het Romeinse Rijk. De grens lag aan de Rijn, die toen nog niet bedijkt was en regelmatig een andere bedding koos. Ten noorden daarvan lag het land van Germaanse stammen, waar de Romeinen zich over het algemeen niet lieten zien. Zij verschansten zich in forten op de zuidelijke oever van de rivier.Er zijn een paar uitzonderingen, waarbij het leger zich ook ten noorden van de rivier heeft begeven. De meest geheimzinnige vindplaats ligt bij Amerongen. Bij het winnen van zand in de uiterwaarden tussen die plaats en Elst – dus op de vroegere noordelijke oever – zijn verschillende voorwerpen met een militair karakter gevonden. Wanneer het Romeinse leger hier actief is geweest, en hoe lang, is jammer genoeg niet te zeggen. Een echte opgraving heeft nooit plaatsgevonden. De vondsten kunnen te maken hebben met een naburig fort dat op de zuidoever bij Maurik (provincie Gelderland) moet hebben gelegen en toen waarschijnlijk Mannaricium heette. 

Gave steen   

Tussen de vele vondsten uit de Romeinse tijd die uit de uiterwaarden bij Amerongen zijn opgediept, zat deze kloeke, complete maalsteen van vulkanisch gesteente. Dat had een ruw oppervlak en was dus prima geschikt om graan mee te malen, al bleef ook heel wat gruis in het meel achter. Met zulke stenen zorgden de soldaten groepsgewijs voor hun eigen meel. De puntgave steen was een importstuk dat je niet zomaar achterliet. Zou hij te zwaar zijn geweest om mee te nemen toen het leger deze plek verliet?